Samenwerking tussen LUCIS, het Turkije Instituut (TI), the Amsterdam Centre for Globalisation Studies (ACGS) en the Amsterdam Centre for Middle Eastern Studies (ACMES), leverde op 18 juni een informatief en interessant symposium op, getiteld 'The Kurdish Question in 2013: domestic and transnational developments'.

Michiel Leezenberg, verbonden aan de Universiteit van Amsterdam, begon met een bondige uiteenzetting, dieper ingaand op de geschiedenis en de huidige situatie van de Koerdische bevolking, verspreid over meerdere landen in de regio. Hieruit werd duidelijk dat er geen sprake is van een homogene Koerdische nationalistische stroming. De verschillende Koerdische stromingen zijn uiterst gefragmenteerd; er bestaan verscheidene ideologieën en Koerden zijn in hoge mate beïnvloed door de eigen binnenlandse situatie in Turkije of Irak. Wel ontstaat er langzamerhand een groter besef van gedeelde culturele identiteit.

Kerem Öktem, onderzoeker aan Oxford University, presenteerde een update betreffende de huidige situatie en protesten in Turkije. Hij stelde dat de huidige onrustige politieke situatie zowel kansen als problemen biedt voor het vredesproces tussen de Turkse staat en de Koerdische Arbeiderspartij (PKK). De heterogeniteit onder de demonstranten zorgt volgens hem voor meer begrip en dialoog tussen de verschillende groeperingen. Kanttekening hierbij is echter dat de huidige onrusten de politieke agenda verstoren. Deze politieke agenda, met meerdere verkiezingen op het programma (in 2014 en 2015), zorgde juist voor meer toenadering tussen de Turkse staat en de PKK/BDP (Partij voor Vrede en Democratie) vanwege het electoraal perspectief.

Na een korte pauze volgde de presentatie van Üğur Ümit Üngör, van de Universiteit Utrecht, waarin hij focuste op de situatie van de Koerdische bevolking in Syrië. Na een jarenlang tweederangs burgerschap onder het Assad-regime, heeft de Koerdische bevolking enige autonomie weten te verwerven in het Noordoosten van het land. Üngör beklemtoonde echter dat onderlinge verdeeldheid tussen de verschillende stromingen binnen de Koerdische gemeenschap overheerst. Zo bestaan er volgens hem wisselende allianties binnen de regio, die ervoor zorgen dat er verscheidene Koerdische groeperingen aan verschillende kanten meevechten binnen de toch al sektarische burgeroorlog in Syrië.

Mariwan Kanie, verbonden aan de Universiteit van Amsterdam, sloot het symposium af met een lezing over de Koerdische autonome regio in Noord-Irak. Na jarenlang in isolatie en in de periferie te hebben verkeerd onder Saddam Hoessein, begint deze regio zich volgens Kanie langzaam te ontwikkelen. Dit gebied is relatief ongeschonden uit de invasie van de Verenigde Staten in 2003 en de daaropvolgende onrustige jaren gekomen. Daarnaast groeit de economie door de stijgende olie-export. Het gevolg hiervan is dat deze autonome regio nu beschikt over twee vliegvelden, meerdere universiteiten en vesrchillende TV-zenders. Ook zijn er vele Irakese Koerden die nu in het buitenland hoge posities bekleden en deze kennis delen met de regio.

Kanie plaatst bij dit positieve verhaal echter de kanttekening dat ook in deze regio de verdeeldheid enorm is. De Koerdische Democratische Partij (KDP) en de Patriottische Unie van Koerdistan (PUK) controleren een groot deel van het publieke leven en veel nieuwsbronnen en overheidsinstellingen zijn in handen van deze twee partijen. Hierdoor is noch sprake van eenheid noch van een volledig democratisch bestuur.

In zowel Turkije, Syrië en Irak lijken de Koerden vergeleken met tien jaar terug meer autonomie te verwerven. Tussen alle sprekers bestaat er consensus over de grote mate van verdeeldheid tussen de diverse Koerdische stromingen. Het is daarom niet mogelijk te spreken over “één Koerdisch volk of Koerdische cultuur”; de verschillende groeperingen zijn sterk beïnvloed door de natiestaten waarin zij leven en door de politieke stroming die ze aanhangen.