In het Rijksmuseum voor Volkenkunde in Leiden hebben ze het al begrepen. De tentoonstelling "Verlangen naar Mekka" was een groot succes. Eindelijk komt er weer een gevarieerd en jong publiek in het museum, een echte afspiegeling van de maatschappij.

En dat is wat musea zouden moeten doen, inzichtelijk maken wat er speelt in de maatschappij, en in dienst staan van de ontwikkelende samenleving. Maar "in dienst staan van" moet ook betekenen "bijdragen aan", want anders is het een leeg begrip. Daarom zou Nederland een museum moeten hebben speciaal voor islamitische kunst. Zo kan Nederland bijdragen aan meer verdraagzaamheid en participatie in de samenleving.

Kunst in de maatschappij

De maatschappelijke functie van musea moeten we niet onderschatten. Doordat zij in voortdurende dialoog staan met de samenleving, kunnen zij de tijdsgeest uitdrukken, de maatschappelijke wrijvingen aanschouwelijk maken en hier nieuwe betekenissen aan geven.

Omdat musea een maatstaf zijn voor wat als hoogstaande cultuur of zelfs "onze" cultuur kan worden beschouwd, kunnen zij een belangrijke rol spelen wanneer het gaat om culturele identiteit en integratie. Een museum voor islamitische kunst zou bij uitstek aansluiten bij de fysieke werkelijkheid van mensen, de gemoederen in de samenleving inzichtelijk kunnen maken en van commentaar kunnen voorzien.

Want wat is een mooiere manier om mensen zichzelf en anderen te laten leren kennen dan door hun artistieke expressie? Kunst stijgt uit boven de gangbare vormen van communicatie, en is niet gebonden aan taal of status. Het doet een beroep op onze gevoelens en emoties, die ieder mens gemeenschappelijk heeft.

Een museum voor islamitische kunst zou in mijn ogen kunnen bijdragen aan meer wederzijds respect en begrip, omdat het mensen vanuit hun emoties bindt en nieuwe uitgangspunten biedt om met elkaar in gesprek te gaan.

Participatiemaatschappij

Deze regering gaat uit van een "participatiemaatschappij". Maar al in 2007 schreef de Rotterdamse Raad voor Kunst en Cultuur in haar advies "Participatie en Cultuur" dat er een verband bestaat tussen de mate van participatie en de deelname aan culturele voorzieningen. Jongeren die veel aan cultuur doen zijn ook maatschappelijk actief, en omgekeerd. Ook wijst een Vlaams onderzoek uit dat deelname aan het kunstleven gepaard gaat met een hoge graad van verdraagzaamheid en een lage mate van etnocentrisme.

Over de aard van deze verbanden kan lang getwist worden, maar duidelijk is wel dat cultuur- en maatschappelijke participatie in sterke mate aan elkaar gekoppeld zijn. Er is dus genoeg reden om hier beleidsmatig veel aandacht aan te schenken.

Een punt dat vaak onbesproken blijft, is waaraan men moet participeren. Het zou onjuist zijn om te denken dat het bijbrengen van ‘’Westerse’’ hoogstaande cultuur aan mensen met een niet-Westerse achtergrond zou bijdragen aan hun mate van maatschappelijke participatie.

Culturele expressie

In De artistieke samenleving, De invloed van kunst op de democratie (2003) stelt Rik Pinxten dat "een democratische maatschappij die de diversiteit van haar bevolking erkent, mensen zou moeten ondersteunen om hun eigen culturele expressie op een professionele manier uit te werken en aan te bieden aan de culturele sector".

En dit is precies mijn punt. Met een museum speciaal gericht op islamitische kunst kunnen we de culturele expressie van moslims een permanente plaats in het Nederlandse culturele landschap geven. Hiermee creëren we een cultureel platform gericht op moslims dat de drempel voor cultuurparticipatie van deze groep aanzienlijk zal verlagen.

Daarnaast biedt een dergelijk museum voor de samenleving als geheel een fysiek nieuw uitgangspunt om met elkaar in dialoog te gaan en is het een culturele verrijking voor hen die nog niet bekend zijn met deze vorm van kunst. Met deze wisselwerking creëren we een nieuwe generatie van cultuurbewuste jongeren, die zich zullen ontwikkelen tot verdraagzame en participerende individuen in onze samenleving.