Oproep aan de media: meer nuance in het islamdebat
NRC Handelsblad roept ten onrechte een beeld op alsof er een stedelijke stammenstrijd onder islamologen in Nederland gaande is. Dat beeld is een simplificatie van de werkelijkheid en doet het maatschappelijke islamdebat geen goed.
Aanleiding voor de beschouwing over het “islamveld” (“Oorlog in de islamologie: haters tegen wegkijkers”, NRC Handelsblad, 8-9 oktober jl.) was de ophef die vorige week in de media ontstond naar aanleiding van een interview dat Machteld Zee aan het Algemeen Dagblad gaf over haar net verschenen boek Heilige Identiteiten. Op weg naar een shariastaat?. Het interview leidde tot verhitte tweets, een ruzie tussen journalisten onderling, en venijnige stukken op opiniewebsites met termen als “haatprofessor” (Joop.nl) en linkse academici die “eerwraak” plegen (Geenstijl).
Reden voor NRC Handelsblad om op veldwerk te gaan onder de “islamologen” des lands. Het resultaat: een ideologische indeling in academische “kampen”, met uiterst rechts “kamp Leiden” onder aanvoering van rechtsgeleerden Afshin Ellian en Paul Cliteur, en uiterst links “kamp UvA” met drie antropologen als woordvoerders.
Wat er ook zij van deze kwalificaties, gelukkig zijn er meer smaken. Zo houden alleen al in Leiden toch echt meer dan twee rechtsgeleerden zich bezig met islam en moslims. Leiden telt tientallen wetenschappers – rechtsgeleerden, religiewetenschappers, taalkundigen, historici, archeologen, politicologen, antropologen, sociologen, pedagogen en bestuurskundigen – die in hun wetenschappelijke werk op uiteenlopende wijzen en vanuit verschillende wetenschappelijke tradities islam en moslims bestuderen, en daarover schrijven.
Dat wil niet zeggen dat iedereen het met elkaar eens is, en dat hoeft ook niet. Die meerstemmigheid levert juist een kritische massa op die zich niet in een bepaald kamp laat opsluiten. Velen van ons proberen disciplinaire scheidslijnen en ideologische simplificaties te overstijgen en iets te doen met elkaars kennis of standpunten.
Dat neemt niet weg dat er verschillen van inzicht bestaan onder wetenschappers, soms fundamentele. Doorgaans worden die op een constructieve manier uitgewisseld. De verscheidenheid aan inzichten en benaderingen zegt iets over de complexiteit van het onderwerp: er is in de maatschappelijke werkelijkheid niet één islam en er is ook in de wetenschap niet één juiste manier, of één perspectief, om naar islam te kijken. De verscheidenheid aan opvattingen weerspiegelt niet alleen de maatschappelijke veelzijdigheid van de samenleving waar wetenschappers onderdeel van uitmaken, maar óók de moslimsamenlevingen die zij bestuderen. Misschien moeten wij dat nog vaker en nog beter duidelijk maken.
Maar moeten ook de media niet de hand in eigen boezem steken? Polariseren de media zelf niet met termen als “haatprofessor”, “eerwraak”, “oorlog”, “islamveld”, “kamp Leiden” en “kamp UvA”? Zulke framing draagt niet bij aan een zinvolle discussie en reduceert het islamdebat tot een strijd tussen islamofoben en islamapologeten. En daar is niemand bij gebaat.
Daarom onze oproep aan de media in het algemeen, en aan NRC Handelsblad in het bijzonder: breng die veelzijdigheid van inzichten meer over het voetlicht en laat je niet verleiden tot een gesimplificeerde, rellerige voorstelling van zaken. Wetenschappers en media hebben, zeker als het gaat om een belangrijk en beladen onderwerp als islam, een gezamenlijke verantwoordelijkheid om de publieke opinie met genuanceerde informatie te voeden, op een manier die recht doet aan de werkelijkheid.
5 Comments
Ik verbaas me over de onwetendheid en naïviteit van de seculiere westers kapitalistische wereld over de Islam, de geschiedenis ervan, de gruwelen die in naam van hun soort "god", algemeen gedoogd worden. Het kapitalistische westen zou er goed aan doen om het vijand-denken ten aanzien van Rusland en andere Orthodox christelijke landen, na duizend jaar van oorlogen, eens eindelijk de kop in te drukken. Het grote verschil tussen volken is dat, net als bij mensen, de omstandigheden bepalen hoe een volk leeft. "Democratie" in ons kneuterlandje kan uiteraard nooit hetzelfde fungeren als in het grootste land van de wereld.
Zowel in Leiden als in Amsterdam is er geen debat over de rol van Mohamed VI als geestelijk en politiek leider van een islamitisch land dat hasj, migranten en terroristen exporteert en stelselmatig het internationaal recht schendt met de bezetting van West-Sahara.
Het onderzoek van Machteld Zee was meer dan voldoende om te laten zien waar die Sharia rechtbanken toe leiden, in het bijzonder wat betreft de positie van vrouwen. Dat ontkennen is wegkijken en goedpraten.
Je veronderstelt nu dat Machteld een legitieme wetenschappelijke onderzoek heeft gedaan. En dat is nou juist waar de kritiek voor een gedeelte over gaat. Daarnaast als je haar twitterfeed bekijkt zie je dat ze heeft zitten cherry picken met data en uit context gehaald.
Dus je zit een malafide onderzoeker te verdedigen.
Het was niet zo slim van enkele UvA wetenschappers om Machteld Zee aan te vallen. Dit versterkt alleen maar het al het bestaande beeld dat je in Amsterdam niet aangenomen wordt vanwege je wetenschappelijke kwaliteiten maar omdat je het juiste politieke profiel hebt.